PODOS (ayak)+LOGOS (bilim): PODOLOJİ
Ayak hastalıkları ve sağlığıyla ilgili sorunlarda ilgili hekimlerle (dermatoloji, kardiyoloji, endokrinoloji, kadın hastalıkları ve doğum, ortopedi ve travmatoloji, genel cerrahi, spor hekimliği, onkoloji, nöroloji, fizik tedavi ve rehabilitasyon) iş birliği yaparak, ayak sağlığı ve konservatif bakım hizmeti sunan bir sağlık alanı ve bilim dalıdır.
Temel amaç koruyucu ve önleyici bakım hizmeti vermektir.
Podolojinin Tarihi
M.Ö. 2400 yıllarına ait Mısır’daki mezar girişlerinde ayak bakımı figürlerine rastlanmıştır.
M.Ö 1500 yıllarına ait Papyros Ebers isimli papirüs de nasırların tedavisi anlatılmış.
12yy. da Almanya’da ayak bakımı yapanlara Bader ismi verilmiş ve artık Avrupa ülkelerinde ayak problemleri ile ilgilenen bir meslek olarak kabul görmüş ve mesleki olarak gelişmeler başlamıştır.
Ülkemizde ise podolojinin gelişimi çok yenidir.
26.04.2011 de meslek tanımı, 22.05.2014 de podog tanımı yapılarak resmî gazetede yayınlaşmıştır.
Podoloji Eğitimi
Ülkemizde devlet ve özel üniversitelerin bazılarında (bir elin parmaklarını geçmiyor) SHMYO bünyesinde 2 yıllık eğitim verilmektedir. Eğitim teorik ve pratik olarak eş zamanlı yürütülmektedir.
Podolojinin hedef kitlesi doğumdan yaşlılığa her yaş grubudur. Fakat en fazla koruyucu ve önleyici bakım hizmeti ihtiyacı yaşlılar, diyabet hastaları ile kalp ve dolaşım problemi olan hastalardır.
Yaşlılarda Sağlıklı ve Aktif Yaşlanmanın Anahtarı Ayak Bakımından Geçmektedir
Yaşlanma süreci ile birlikte vücutta birçok değişimler yaşanır. Bu değişimlerden biri de ayaklarda yaşanır. Yaşlı bireylerde ayak sağlığının korunması, genel yaşam özgürlüğü ve bağımsızlığın sürdürülebilmesi açısından büyük önem taşır. Ayak sağlığındaki bozulmalar ağrı, denge sorunları, düşme riski ve hareketsizlik gibi problemlere neden olabilmektedir. Bu nedenle yaşlılarda ayak bakımına özen göstermek, sağlıklı ve aktif bir yaşlılık dönemi için çok önemlidir.
Yaşlanmanın Ayak Sağlığı Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Yaşlanmayla birlikte vücutta kemik yoğunluğu azalır, kaslar zayıflar ve cilt elastikiyetini kaybeder. Ayakların yapısında yaşanan bu değişimler, yaşlının hareket kabiliyetini kısıtlayabilir ve bağımsız yaşamalarını zorlaştırabilir.
Kemik Erimesi (Osteoporoz): Yaşlandıkça kemik yoğunluğunda azalma görülür. Osteoporoz, ayaklarda ve vücudun diğer bölgelerindeki kemik kırılganlığını artırabilir.
Kan Dolaşımı Sorunları: Yaşlanma ile kalp ve dolaşım problemleri başlayabilir ve vücutta kan akımı yavaşlar. Vücutta kanın en zor ulaştığı nokta ayaklardır. Birçok yaşlıdan ‘ayaklarım ısınmıyor’ dediğini duymuşsunuzdur. Ayaklara yeterli kan gitmemesi tırnakların kalınlaşmasına ve ayaklarda oluşan yaraların daha zor iyileşmesine neden olur.
Cilt Kuruluğu: Yaşlanma ile birlikte cilt incelir nemini kaybettiği için elastikiyeti kaybolur. Bu da ayaklarda çatlamalara neden olabilir. Özellikle topuk bölgesinde oluşan çatlaklar, ciltte açık yaralara ve enfeksiyon riskine neden olabilir.
Sinir Hassasiyeti ve His Kaybı: (nöropati) Yaşlı bireylerde ve diyabetli hastalarda zamanla ayak sinirlerinde oluşan duyu kayıpları istenmeyen sonuçlara neden olabilmektedir. Duyu kaybı sonucu hasta ayağında herhangi bir ağrı acı hissetmemekte ve ayağında oluşan bir yara akıntılı bir hale gelmeden fark edilememektedir. Bunun dışında ayağına batan bir cismi yine fark edememekte ve daha büyük bir problemle karşı karşıya kalabilmektedir.
Denge ve Yürüme Zorlukları: Ayak sağlığındaki problemler, yaşlı bireylerde denge ve yürüme zorluklarına yol açar. Denge sorunları, düşme riskini artıran kemik kırılmalarına veya kalıcı yaralanmalara sebep olabilir.
Yaşlılarda Sık Görünen Ayak Sorunları
Yaşlı bireylerde yaşanan ayak sorunları, yaşam özgürlüğü ve hareket kabiliyetini doğrudan etkiler. Yaşlı bireylerde en sık görülen ayak sorunları şunlardır:
Nasır ve Sertleşmiş Deri: Sürekli sürtünme ve baskı nedeniyle ciltte kalınlaşmalar meydana gelir. Bu kalınlaşmalar, yaşlının duyu kaybı yoksa ayakların yere basmalarında değişim ve yürüme sırasında ağrı hissetmelerine yol açar.
Duyu kaybı olan bir yaşlıda ise nasır altında yara oluşmasına ve yaranın akıntı yapana kadar fark edilmemesine neden olmaktadır.
Tırnak Batması: Yaşlılarda tırnakların kalınlaşması ve bakımının zorlaşması sonucu tırnak batması riski artar. Batık tırnak, enfeksiyon riski taşır ve zamanında tedavi edilmediğinde enfeksiyon yaşlı hastada tüm vücudu sarabilir.
Ayak, Tırnak Mantarları ve Enfeksiyonlar: Yaşlı bireylerde vücut bağışıklığı azaldığı için ayak ve tırnak mantarı sık görülür. Ayak mantarı, ayaklarda sürüntü, kızarıklık ve kötü kokuya yol açar, tedavi edilmediğinde ciltte çatlaklara neden olur. Tırnak mantarında ise tırnakların tamamını ya da birkaç tanesi mantar olabilir. Hasta tedavi edilmediğinde enfeksiyon riski ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Kalınlaşmış Tırnak: Kalınlaşmış tırnaklar, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Yaşlılardaki temel neden ise vücuttaki kan dolaşımının yavaşlaması tırnakların kan ile yeterli miktarda beslenememesi sonucu olmaktadır.
Yaşlılarda Ayak Bakımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yaşlılarda ayak bakımı için günlük olarak dikkat edilmesi gereken basit ama etkili uygulanabilecek temel bakım önerileri şunlardır:
Ayakları Günlük Olarak Kontrol Edin: Yaşlıların ayaklarını her gün kontrol önemlidir. Ayaklarda kesik, kabarma, kızarıklık veya yara olup olmadığını gözlemlemek, olası enfeksiyonların erken fark edilmesini sağlar. Yaşlı kişiler psikolojik olarak sağlıklı iseler ayaklarının bakımını kendileri yapabilirler. Eğilmekte zorlanan yaşlılara el aynası yardımı ile ayaklarının altına nasıl bakabilecekleri öğretilmelidir.
Ayak Hijyenine Dikkat Edin: Ayakların her gün ılık suyla yıkanmalı yumuşak havlu ile parmak araları çok iyi kurulanmalıdır. Duyu kaybı olabileceği düşünülerek yıkama suyu el ile kontrol edilmeli daha sonra ayaklar yıkanmalıdır.
Nemlendirici Kullanımı: Yaşlılıkta ayak derisini daha kuru ve hassastır. Bu nedenle düzenli olarak nemlendirici krem kullanarak cildin nem dengesini korumak önemlidir. Ancak parmak aralarını yumuşatmamak bu bölgelerin deri bütünlüğünün bozulmaması için parmak aralarına sürülmemelidir. Enfeksiyon riskine karşı parmak araları kuru olmalıdır.
Tırnak Bakımına Özen Gösterin: Tırnakların düzenli olarak düz bir şekilde kesilmesi, tırnak batması riskini azaltır. Tırnaklar kalınlaştığında kesim zor olabilir. Bu durumda üniversitelerin podoloji bölümlerinden mezun podologlardan destek alınmalıdır.
Podologun Yetki ve Sorumlulukları Nelerdir?
- Ayak sağlığı ve korunmasına yönelik farkındalık çalışmalarında bulunur.
- Sağlıklı bireylerde medikal ayak bakımı yapar ve bilgilendirir.
- Tırnak patolojilerinin ve nasırların değerlendirilmesi, önlenmesi ve tedavisinde görev alır.
- Tırnak protez uygulamaları, bandaj, sargı ve ayak destekleri uygulamaları yapar.
- Koruyucu ve önleyici bakım hizmeti vermek temel görevidir.
- Önlemek, ödemeye (tedaviye) göre her zaman daha ucuz ve çağdaş bir yoldur.
- Ayak bakımına gereken önem verilmediğinde küçük bir yara ampütasyonla (uzuv kayıpları) sonuçlanabilmektedir.
- Ampütasyon sonrası hastanın yaşam konforunun değişmesi ile psikolojik, sosyal ve ekonomik problemler ortaya çıkmaktadır. Bu aşamada hasta ile birlikte ailesi de ekonomik ve psikolojik birçok problem ile karşı karşıya kalmaktadır.
Almanya Sosyal Sağlık Sigortası Kurumu (AOK) podolojik bakıma ulaşımı kolaylaştırmış ve masrafının karşılanabilir sağlık hizmeti olarak kabul etmiştir. Özellikle yaşlı ve diyabetli hastalarda düzenli bakım yapılmaktadır.
20.12.2020 Almanya Sosyal Sağlık Sigortası Kurumu (AOK) Bilimsel Enstitüsü (WIDO) podolojik bakım ile amputasyon ilişkisinin araştırıldığı bir rapor yayınlamış.
Bu raporda 2009-2019 yılları arasında ayak bakımı tedavi sayısı yüzde 74 artması ile ayak ve alt bacak ampütasyon oranının yüzde 15,5 azaldığı anlatmaktadır.
Diyabet hastalarının düzenli podolojik bakım yaptırmaları ciddi komplikasyonları önlemektedir.
Kaynak: https://www.diabetes-news.de/nachrichten/mehr-podologie-weniger-amputationen
Podoloji bilimi ve bu bilimin uygulayıcısı olan podologlar her yaştan kişilere hizmet vermektedir. Fakat yaşlılar, diyabet ve kalp dolaşım problemi olan hastalar öncelikli hasta grubunda yer almaktadırlar.
Orhan Veli;
Hiçbir şeyden çekmedi dünyada
Nasırdan çektiği kadar;
Der şiirindeki Süleyman Efendi için, biz podologlar sizlerin ayaklarınızdan acı çekmemeniz ve sefa ile yürümeniz için hizmet vermekteyiz.
Bizler insanoğlu canımız yanmadan canımızın kıymetini bilmiyoruz. Tüm bedenimizi taşıyan ayaklarımızı ise hiç görmüyoruz. Gelin ‘ayaklarımıza gözümüz gibi bakalım’.
Podolog Emine Bekgöz Kimdir?
Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesinden mezun oldum. Uzun yıllar kurumsal bir firmada yönetici olarak çalıştım. Emeklilik sonrası insana faydalı ne yaparım sorusuna ayak sağlığı cevabını buldum. Üniversite sınavlarına tekrar girdim. Acıbadem Üniversitesi Podoloji bölümünü kazandım. Acıbadem Altunizade hastanesinde stajımı yaparak 2023 yılında mezun oldum. 2023 temmuz ayından itibaren mobil olarak hizmet vermekteyim.
Özellikle yaşlı bireylerin ayaklarına bakım hizmeti vermek biraz olsun onları rahatlatabilmek beni mutlu ediyor.